Coğrafi işaretli gıda ürünleri, belirli bir coğrafi bölgede üretilen ve orada yöresel özellikleri olan gıda ürünleridir. Bu ürünler, üretim sürecinde kullanılan hammaddelerin yöresel özelliklerine ve üretim yöntemlerinin yöresel özelliklerine göre değişir. Bu ürünler, yerel çevre koşulları, toprak koşulları, iklim koşulları ve yöresel özellikleri nedeniyle özel tatları ve ayırt edici özellikleri olan ürünlerdir.

Coğrafi işaretli gıda ürünlerinin önemi, öncelikle yöresel özellikleri nedeniyle turizm sektörüne katkıda bulunmalarıdır. Bu ürünler, turizm sektöründe yöresel lezzetler olarak sunulur ve turistler tarafından ilgi ile karşılanır. Bu ürünlerin tüketimi, yöreye ait özel lezzetlerin tanıtılmasına ve yöre halkının lezzetlerinin dünya çapında tanıtılmasına katkıda bulunur.

Coğrafi işaretli gıda ürünleri, ayrıca yöre halkının ekonomik refahının artırılmasında da önemlidir. Bu ürünler, yöre halkı tarafından üretilir ve satılır. Bu sayede yöre halkının ekonomik durumu iyileşir ve yöre halkının yaşam standartları artar. Ayrıca, coğrafi işaretli gıda ürünlerinin üretimi, yöre halkının çalışma koşullarının iyileştirilmesine ve istihdamın artırılmasına da katkıda bulunur.

Coğrafi işaretli gıda ürünleri ayrıca gıda güvenliği açısından da oldukça önemlidir. Bu ürünler, yöresel özellikleri nedeniyle üretim sürecinde kullanılan hammaddeler ve üretim yöntemleri açısından daha güvenlidir. Bu sayede, tüketiciler coğrafi işaretli ürünleri  güvenle tüketebilirler.

Coğrafi işaretler üçe ayrılır; ‘Menşe Adı’, ‘Mahreç İşareti’ ve ‘Geleneksel Ürün Adı’.

Menşe adı coğrafi işareti, bir ürünün üretim yeri, tescil edilen üretim yöntemi veya özel koşullarını gösteren bir işarettir. Menşe adı coğrafi işaretleri, ürünlerin özelliklerini ve kalitesini tanımlayan ve onları diğer benzer ürünlerden ayıran özel işaretlerdir. Bu işaretler, ürünlerin özel bir coğrafi bölgede üretildiğini veya işlendiğini belirtir ve genellikle bir ülkenin veya bölgenin ismini içerir. Bir ürünün, bütün özellikleri ya da belirli temel özellikleri, belirli bir coğrafi alana ait doğal, kültürel, beşeri faktörlerden kaynaklanıyorsa, bu tür coğrafi işaretlere ‘Menşe Adı’ denir. Bu durumda, bu ürünün üretimi, işlenmesi gibi işlemlerinin tamamının bu coğrafi bölge içinde gerçekleştirilmelidir. Örneğin, "Kars Kaşarı" menşe adı coğrafi işareti, Kars bölgesinde üretilen kaşar için koruma sağlar. Kars Kaşarı, Kars dışında bir bölgede üretilemez. Menşe adı coğrafi işaretleri, bir ülkenin veya bölgenin özgün ürünlerini koruma amacıyla kullanılır ve bu ürünlerin özelliklerini ve kalitesini garanti etmek için kullanılır. 

Mahreç işareti coğrafi işareti, bir ürünün özel bir coğrafi bölgede yetiştirilen özel bir bitki veya hayvanın ürünü olduğunu belirtir. Bu işaretler, ürünlerin özel bir coğrafi bölgede üretildiğini veya işlendiğini gösterir ve genellikle bir ülkenin veya bölgenin ismini içerir. Belirli bir özelliği, ünü veya benzer özellikleri sebebiyle belirli bir coğrafi alan ile özdeşleşmiş olan, üretim, işleme gibi işlemlerinden minimum birinin bu coğrafi bölge içinde gerçekleşmesi gereken ürünler için belirlenen coğrafi işaretlere ‘Mahreç İşareti’ adı verilir. Yöresel bir hammadde kullanılan ya da üretim aşamalarından birisinin ilgili yörede gerçekleştiği ürünler Mahreç işareti ile tescil edildiğinde, diğer üretim sürecinin yöre dışında da gerçekleşmesi mümkündür. Örneğin, "Adana Kebabı" mahreç işareti coğrafi işareti, Adana Kebabının Adana bölgelerinde üretildiğini belirtir. Adana Kebabı, özel tarifi ve yapımında kullanılan yöresel malzemelere bağlı kalma koşuluyla, Adana dışında da üretilebilir. Mahreç işareti coğrafi işaretleri, bir ülkenin veya bölgenin özgün ürünlerini koruma amacıyla ve bu ürünlerin özelliklerini ve kalitesini garanti etmek için kullanılır. 

Geleneksel Ürün Adı ise, yukarıda belirttiğimiz coğrafi işaretlerden menşe adı veya mahreç işareti kapsamında sayılmazlar. Bölgede tanınmış ürünler için, geleneksel olarak en az otuz yıl boyunca kullanıldığı kanıtlanan isimler, eğer bu ürünler geleneksel üretim yöntemleri ya da geleneksel bileşenler kullanılarak veya geleneksel hammadde ya da malzemelerden üretiliyor ise bu sınıfa girmektedir.

Ülkemizin önde gelen coğrafi işaretli gıda ürünleri arasında Adana Karpuzu, Adana Kebabı, Adana Şalgamı, Afyon Sucuğu, Akhisar Domat Zeytini, Akhisar Domat Zeytinyağı, Akhisar Uslu Zeytini, Akhisar Uslu Zeytinyağı, Alaşehir Asma Yaprağı, Anzer Balı, Ayder Balı, Aydın İnciri, Aydın Kestanesi, Bartın Tatlı Böreği, Batman Şam Böreği, Bayramiç Beyazı, Bayramiç Elması, Bergama Kozak Çam Fıstığı, Bilecik Pazaryeri Helvası, Bingöl Çobantaşı Kavurması, Bornova Kınalı Bamyası, Bornova Misket Üzümü, Bozcaada Çavuş Üzümü, Bozdağ Kestane Şekeri, Bozüyük Mercimekli Mantısı, Kilis Kaymaklı Kırma Künefe, Çavuşdağı Kuru Fasulyesi, Çaycuma Manda Yoğurdu, Çayeli Kuru Fasulye Yemeği, Çayeli Koloti Peyniri, Çeşme Kavunu, Çine Köftesi, Çukurören Biberi, Dalama Tandırı, Demirci Hünnabı, Derepazarı Pidesi, Devrek Beyaz Baklavası, Devrek Cevizli Kömeci, Doğubayazıt Abdigör Köftesi, Ege İnciri, Ege Sultani Üzümü, Ezine Peyniri, Finike Portakalı, Geyve Ayvası, Gümüldür Mandalinası (Gümüldür Mandarini), Güney Ege Zeytinyağları, Hamsiköy Sütlacı, Hopa Laz Böreği, Iğdır Taş Köfte Yemeği, İzmir Boyozu, İzmir Gevreği, İzmir Kumrusu, İzmir Lokması, İzmir Şambalisi, İzmir Tulum Peyniri, Kadirli Turpu, Karaman Divle Obruğu Tulum Peyniri, Kars Kaşarı, Kavacık Üzümü, Kayseri Pastırması, Kemalpaşa Kirazı, Kırkağaç Kavunu, Kırklareli Hardaliyesi, Kilis Katmeri, Köprübaşı Çileği, Kula Leblebisi, Kuzey Ege Zeytinyağları, Malkara Eski Kaşar Peyniri, Manisa Mesir Macunu, Manisa Sultani Çekirdeksiz Üzümü, Manisa Taban Simidi, Nazilli Kar Helvası, Osmaniye Yer Fıstığı, Ödemiş Çekişte Zeytinyağı, Ödemiş Köftesi, Ödemiş Patatesi, Rize Baston Ekmek, Rize Çayı, Rize Kavurması, Rize Muhlaması, Kahramanmaraş Sarımsağı, Rize Simidi, Salihli Kirazı, Salihli Odun Köfte, Saruhanlı Çekirdeksiz Beyaz Üzümü, Seferihisar Mandalinası, Şile Kestane Balı, Tekirdağ Köftesi, Tekirdağ Peynir Helvası, Tire Şiş Köfte, Tonya Tereyağı, Urla Sakız Enginarı, Vakfıkebir Ekmeği, Yalova Aronyası, Yalova Kivisi, Yomra Elması bulunmaktadır.

Siz de Türkiye’nin 81 iline ait geleneksel yöntemlerle üretilmiş coğrafi işaretli yöresel gıda ürünlerini, 7/24 online olarak https://www.tazeyore.com adresinden, doğrudan üreticilerinden alabilirsiniz:

#tazeyöre  #tazeyore #cografiisaretliurunler #coğrafiişaretliürünler #yoreselgidaureticileri #yöreselgıdaüreticileri   #sağlıklıbeslenme  #sagliklibeslenme  #doğalbeslenme  #dogalbeslenme  #yöreselürünler  #yoreselurunler  #yöreselgıda #yoreselgida